Кабылан сүр!

А.Атамбаев ыңгайсыз суроолорго жооп берди
БЭКтин төрагасы, СДПК партиясынын лидери, экс-премьер-министр, президенттикке талапкер Алмазбек Атамбаевдин таскагы соңку мезгилде катуулады. Өзгөчө электр энергия, жылуулукка болгон баанын кескин көтөрүлүп кетишине Алмаз мырза катуу каршы чыгып, мындай аракеттер менен эл эзиле турганын жашырбады. Өткөн жумада парламентте бул боюнча СДПКнын жыйыны өтүп, ага партиянын төрагасы А.Атамбаев да катышып, калкты кыйнаган мындай саясатка ачуу сын пикирин айтты (бул боюнча 6-7-беттен окусаңыздар болот).
Мындан сырткары, оппозиция лидери Балыкчыдан камалган 19 адамдын үйбүлөсүнө үч-төрт айдан бери азык-түлүк жагынан каралашып келүүдө, о.э. кышка карата ар бир үйбүлөгө көмүр түшүртүп берди. А.Атамбаевдин мындай кадамына көлдүк туугандар ыраазы болуу менен алкап атышат. Элди ойлогон эрендер бийликте отурбаса да, жабыркап турган калкка минтип жардам берсе, кантип ичиң жылыбайт? Дегеле башынан эле Алмаз мырза жабыркагандарды канатына калкалап, жарыгын чачып келгени көпчүлүккө маалым. Өзү кыйналып турса да, өзгө үчүн жанын аябаган жайы бар.
Бүгүн жалпы калктын башына кыйын иш түшүп турат. Электр энергия, жылуулук, азык-түлүк жана күйүүчү май кымбаттап, татаал замандын босогосуна келип такалдык. "Эми эмне кылыш керек?" деген суроо ар бир адамдын көкүрөгүндө жана баштады. Мындай шартта эл жүгүн көтөрчү эрендер жол баштап чыгып, элге сөзүн айтчу эле. Калк тараза эмеспи, татыктууну тандап, баасын берет. Дал ушул ыңгайдан пайдаланып, биз Алмаз Атамбаев менен бүгүнкү саясый, социалдык, экономикалык көйгөйлөрдү камтуу менен, ошого катар оппозициянын кийинки абалынан жеке өзүнүн айланасындагы ыңгайсыз суроолордон бери кеңири кеп козгоп, кызыктуу маек курдук. Негизинен маегибиз курч маанайда болду. Окуган да, окубаган да арманда… Кыскасы, оппозициянын астыда боло турган "толкундуу" жүрүштөрүнөн бери сөз чыгардык. Көрсө, оппозиция өлбөптүр, пенсияга да кетпеш керек экен. Кызыктын баары алдыда, жакынкы күндөрдө башталат тура. Эмесе, кийинки саныбыздан кызык маекти күтүп алгыла!
Асланбек САРТБАЕВ




  Саресеп сай!

"Феодалдык диалекти..."
Сентябрдын башында президент К.Бакиев реформа баштайм деп жар салгандан бери, өлкө башчысынан адилеттүүлүктү, калыстыкты күтүп, Кыргызстанды көп жылдан бери курутуп келе жаткан коррупционерлерге карата чаралар көрүлөрүнөн үмүт этип отурган көпчүлүк, акыркы эки айдагы реформалык жүрүштөрдөн улам ындыны өчүп, тилектери таш капкандай абалга кептелгени байкалат.
"Каждый народ заслуживает своего правителя" демекчи, бийлигин шайлай албай, тентегин тескей албай, акыркы шайлоолордон кийин дармансыз, "арсыз", ынтымагы да жоктугунун сыры ачылып, колунан эч нерсе келбеси кашкайганда, бийлик астында элдин жетимсирегендей эле кейипке түшкөнүн көргөндөйбүз. Андыктан, мамкызмат тууралуу мыйзамга шек кетип, баласын кол алдына түз баш ийген кызматка коюп, 7-кабатка ЦАРИИге отургузганда, коомчулукта: "мейли эми, Максим жабык башкарганча ачык башкарсын, кайра жоопкерчилиги өз мойнунда болот, иши кылып иштеп берсе болбодубу, иштейин деп эле чыкты, айткандарын жасаса, президент болсо да мейли" деп, мындан башка айлабыз жок экенин жон терибиз менен сезип, ары карап ыйлап, бери карап күлүп, үйбүлөнүн бул "зордугуна" деле көнүүгө аргасыз экенибиз билинген.
"Анан мыйзам бузуулар боюнча" деп бир ууч оппозиция өкүлдөрү каршы ойлорун айтышып, "Ата Мекен" партиясы Конституциялык сотко арыз менен кайрылды, коомчулук колдоо көрсөтүп, нааразычылык билдиргенге жараган да жок, ашканаларда бийликти жамандап, жерге түкүрүү менен чектелди.
Реформанын багыты да "өзүм билемдикке" толук көз каранды болуп, алгачкы долбоордогу максаттардан күндөн-күнгө алыстап, элдин кызыкчылыгы үчүн эмес, бийлик башындагы бир ууч топтун, анан "жаңы кожоюндун" кызыкчылыгы үчүн жасалып жаткандай туюлат.
Айрыкча, электр энергиясына болгон баалардын ай-асманга көтөрүлүшү элдин жонунан кайыш тилип алганга тете эле иш болду деп бааланууда. Электр энергиясынын баасы эки эседен аша кымбаттаса, ысык суу, жылуулуктардын баасынын он эсеге чейин кымбаттоосу күтүлүүдө. Орустардын "Независимая газета" басылмасы эсептеп чыгып, бул кымбаттоолордон улам бир айлык коммуналдык төлөмдөр 1 бөлмөлүү квартирага -120 АКШ долларына, 2 бөлмөлүү квартира - 170 АКШ долларына, 3 бөлмөлүү квартира - 220 АКШ долларына барабар болорун жарыялады. Мындай бааны орточо айлыктары 100-150 доллардан ашпаган Бишкек шаарынын тургундары чындыгында эле көтөрө албасын айткан.
Айрым аналитиктердин баамында, чоңдордун орточо бааны чыгарууга кылган "көзбоёмочулук" далалаттарында ТЭЦтин электринин баасын үч сомдон ашыра айтып эсептөөсү туура эмес, ал жактан кошо өндүрүлгөн ысык суу, жылуулуктан түшкөн кирешени эсепке алганда ТЭЦтин электринин баасы 0,8 сомдун тегерегин түзөт дейт. Ал эми Токтогул ГЭСинин электринин баасы 0,05 сом, башка ГЭСтердики андан жогорураак, орточо баасы он беш тыйын, ошондо ГЭС өндүргөн 11.6 млрд кВт.ч. менен ТЭЦтин 2.9 млрд кВт.ч. электр энергиясынын орточо баасы 0,20 сом, транзиттик төлөмдөрдү кошкондо 0,46 сомду түзөт дешүүдө. Анан бул кымбаттоолор карапайым элге гана жүктөлүп, "эноргобарондор" аталып келген энергосектордогу коррупциянын кылы кыйшайбаганы, ал тургай ошолордун чырагына май тамызгандай болуп жатканы эмнени түшүндүрөт?
Кылычын алып кыш келе жатканда, элдин үрөйүн учурган мындай кымбаттоо жанга батып, ар кай жерлерден нааразычылыктар да пайда боло баштады. Көлмө конушунун тургундары пенсионерлер менен жол тосууга чыгышып, жаштар Акүйгө пикетке барышты. Кой маарек тартып кенебей жаткандардын көбү колдоруна январь айынын эсептери тийгенде, тууй турган тооктой какылыктай баштаса, нааразычылык күч алып кетүүсү да толук мүмкүн.
Азыр ар кайсы аналитиктер бул кымбаттоонун негизги максаттары тууралуу ар кандай ойлорду айтышууда. Тарифтердин кескин көтөрүлүшү дүйнөлүк банктын талабы менен болуптур деген пикирди, банктын Кыргызстандагы өкүлү Роджер Робинсон "Азаттыкка" берген маегинде жокко чыгарып: "Биз бааны көтөрүү керектигин айтканбыз, бирок мынчалык кескин көтөрүүнү талап кылууга укугубуз жок, бааны мынчалык кескин көтөрүү оюбузга да келген эмес" деп четке чыга берди. Тарифтерди эки эседен ашыра көтөрүү опурталдуу экенин дүйнөлүк банк да сезип, калктын калың катмары көтөрө албасын, субсидия зарылчылыгын айтууда. Кыскасы, биздин төбөлдөрдүн мындай тобокелчилигинен дүйнөлүк банктын өкүлдөрү да шок болгонун байкабай коюу мүмкүн эмес.
Башка бир версия боюнча бул кымбаттоо энергосекторду менчиктештирүү үчүн керек, тарифтердин жогорулоосу кирешени көбөйтүп, инвесторлордун кызыгуусун арттырат. Ошондой эле мураскерлик маселесине да түздөн-түз тиешеси бар, бааны кайра-кайра көтөрө бербес үчүн ушундай ШОК терапиясын колдонуп, Данияр Үсөновдун "убактылуу" өкмөтүнө баалардын жогорулашына байланыштуу нааразычылыктарды оодаруу менен кетиргенден кийин, Максим Бакиев өкмөт башына келсе, бир топ убакытка чейин тарифтерди көтөрүп жаманатты болуу азабынан да кутулат дешүүдө.
Ошентип, Конституциябызды жыл сайын бычмалап, мыйзамдарыбызды тебелеп тепсеп жатып, "демаралча" деген атыбызды унутуп, орто кылымдагыдай "мураскер", "такты" деп сүйлөп калган деңгээлге түшкөнүбүздү кантип танабыз, арга жок "феодалдык диалектиде" аңгемебизди улантууга туура келет го.
Экинчи (акыркы) мөөнөтүн өтөп жаткан президент К.Бакиев "кайра шайланбайм, өлкөнү өнүктүрүп туруп өткөрүп берем" дегени элге маалым. Бул мураскерлик маселесин да бир жаңсыл кылуу керек дегенди билдирет. Президент тактысын Максимге ыраа көрүүсүн туура түшүнсө болот, кантсе да канынан жаралган баласы эмеспи. Бирок, Азия салты боюнча бир туугандар да так талашка түшүп, тартып алмайлар болуп келгенин билебиз. Андыктан Жаныш Бакиевдин да бул багытта амбициялары болушу толук мүмкүн. Бул план парламентке К.Бакиевдин бир туугандарын киргизүү аркылуу ишке ашуусу мүмкүн эле, себеби, ЖКнын жетекчиси өлкөнүн экинчи адамы катары айрым жагдайда президенттин ордун басат эмеспи.

(Уландысы 7-бетте )