№24-25,18.07.08-ж. Кыргыз гезиттер
  Методикалык сунуштар

Башталгыч класстардын мугалимдери үчүн
Башталгыч мектепте окуучунун жаш өзгөчөлүгүнө, таанып билүү жөндөмүнө ылайык интеграцияланган предметтер окутулат. Алар: эне тили, математика, мекен таануу, көркөм өнөр, музыка, чет тили, дене тарбиясы.
Башталгыч мектеп сабаттуулукка үйрөтөт, математикалык ой жүгүртүүнүн негизин калыптандырат.
- коомду жана айлана чөйрөнү илимий негизде таанытат;
- өз ден соолугуна кам көрүүгө, кырсыктан сактана билүүгө, коомдо өзүн туура алып жүрүүгө карата билим -тарбия берет.
Окуучуну турмушка даярдоо багытында төмөндөгү жагдайларды белгилемекчибиз:
- инсандын өнүгүшү үчүн ыңгайлуу шарттарды түзүү;
- адамдын рухий дүйнөсүн калыптандырууну камсыз кылган маданиятка багытталган билим берүү;
- илимий билимдердин системасын окутуу менен аларды ар кандай практикалык иш аракеттерде, турмушта колдоно билүүгө үйрөтүү.
Тез өзгөрүп жаткан мезгилдин шартына жараша Республикабыздын башталгыч мектептеринде бүгүнкү күндө орчундуу проблемалар арбын. Буга ылайык, Август кеңешмесинде башталгыч класстын мугалимдерине төмөндөгү маселелерди талкуулоону сунуш кылабыз:
- окуу ишмердүүлүгүн өнүктүрүү;
- окутуунун интерактивдүү ыкмаларын сабакта туура колдонуу;
- окуучунун жеке өзгөчөлүгүнө ылайыктап, дифференцирленген билим жана тарбия берүү;
- инсанга багыттап окутуу;
- баа коюу проблемасы;
- окуучунун ден соолугун сактоо жана окуу жүктөмү ж.б.у.с.
Август кеңешмесинде педагогдор өз тажрыйбаларын ортого салып, ой бөлүшө турган олуттуу проблемалардын бири - балада окуу билгичтигин (умение учиться) калыптандыруу болуп эсептелет. Окуу билгичтиги - башталгыч класста түптөлөт. 2001-2005-жылдардагы мониторингдер окутуунун сапаты кескин төмөндөгөнүн көрсөтүп отурат. Мында башталгыч класстын окуучулары сабат ачуу, эне тили боюнча төмөнкү көрсөткүчтөргө ээ болушкан. Сабат ачуу боюнча окуучулардын артта калуусу башка окуу предметтерине да таасирин тийгизбей койбойт. Мугалимдер башталгыч класстагы ушул көйгөйлүү маселени эң биринчи кезекте талкууга алышы абзел.
Алгач баланы кунт коюп көңүлүн топтоого үйрөтүү зарыл. Башталгыч класстын мугалими көп убактысын жана күчүн сарптай турган жумуш ушул. Окуу материалын түшүнүү төмөндөгү иш-аракеттерди аткарууну талап кылат:
- анализдөө, синтездөө;
- негизгисин бөлүп көрсөтүү (окуучу окуган тексттен негизги ойду таба билүүгө, план түзүүгө үйрөнүшү керек);
- салыштыруу, окшоштуруу, конкреттештирүү;
- далилдөө, корутундулоо;
- жалпылоо, б.а. окшош белгилер боюнча бириктирүү.
Кенже мектеп окуучусунда жогоруда аталган сапаттарды калыптандыруу үчүн мугалимдер көп изденишет. Ар түрдүү көнүгүүлөрдү, тапшырмаларды пайдаланышат. Интерактивдүү ыкмаларды колдонушат.
Окутуунун максатын толук ишке ашыруу үчүн окуучулардын ар бири үчүн төмөндөгүдөй шарт түзүү талап кылынат;
- өз алдынча иштөө жана группада иштөө;
- билим алууда кыйынчылыктарды жеңип чыгуу жана өз жетишкендигине канааттануу;
- жетишкендиктердин ар дайым бааланып турушу, өзүн өзү баалоо, жолдоштору тарабынан бааланышы;
Азыркы күнгө чейин орун ээлеген мүчүлүштүктөрдүн бири - мугалимдин ашыкча башкаруучулугу, окуучуларды ойлонууга, сүйлөгөнгө мүмкүнчүлүк бербей, конкреттүү билимдерди калыптандырбай, тапшырмалардын сапатына эмес, санына карата иш жүргүзүү сыяктуу кемчиликтен баш тартууга мезгил жетти.
Август кеңешмесинде мугалимдер ой бөлүшүп талкуулай турган дагы бир орчундуу маселелердин бири - баланын жеке өзгөчөлүгүн эсепке алуу жана дифференцирлеп окутуу.
Балдар мектепке түрдүү даярдык менен келишет. Алардын социалдык тажрыйбасы жана психофизиологиялык өнүгүү деңгээли да ар түрдүү.
1-класстын окуучулары менен иш жүргүзүүдө 6-7 жашар балдардын окууга даярдыгын аныктоо үчүн психологдор төмөндөгүдөй параметрлерди сунуш кылышат: көңүл буруу, кунт коюу, логикалык ой жүгүртүү, өзүн-өзү контролдой билүү, окууга кызыгуу, сүйлөй билүү, калемсап кармаганга колунун майда булчуңдарынын өнүгүшү.
Мындай изилдөөнүн жыйынтыгында окуучуларды 3 топко бөлүшөт. 1 топтогу окуучулар - даярдыгы начар окуучулар. Аларга ар дайым мугалимдин жардамы керек болот. 2-топтогу окуучулар. Булар негизинен, мектепке окуганга даяр балдар. 3-топтогулар - бардыгына кызыккан, тапшырманы чыгармачылык менен аткарган дилгир балдар.
Азыркы күндө башталгыч билим берүү концепциясында окуучуну өнүктүрүү жана ар бир окуучу өзүн толук реализациялоого шарт түзүү маанилүү болуп эсептелет. Окутууда, тарбиялоодо балдардын жеке өзгөчөлүгү эске алынышы зарыл. Начар окуган окуучулар, ошондой эле мыкты окугандар да жеке өзгөчөлүктү эсепке алууга муктаж. Жеке өзгөчөлүктү эске алуу жана дифференцирлеп окутуу окуучуларды группаларга бөлүп окутууну шарттайт.
Окуучуларды группаларга бөлүүдө төмөндөгү жагдайларды эске алуу керек:
- тапшырма класстагылардын баарына бирдей болот, бирок күчтүү окуучулардын группасына убакыт азыраак берилет;
- тапшырма баарына бирдей, ал эми начар окуган окуучуларга жардам катарында көмөкчү материал берилет.
Сабакта окуучулар төмөндөгүдөй иш-аракеттерди аткарууга тийиш:
- дискуссияга жана талкууга катышуу;
- жолдошторуна жана мугалимге суроо берүү;
- жолдошторунун жазуу иштерин текшерүү жана баа коюу;
- өзүнүн иштерин анализдөө жана текшерүү;
- өз пикирин далилдөө, жактоо.
Инсанга багыттап окутууда диагностиканы так коюу чечүүчү мааниге ээ. Азыркы күндүн мугалими диагностиканын методикасын жакшы билүүгө жана мектептеги диагностикалык кызматка активдүү катышууга тийиш.
Стимулдаштыруу каражаты болгон баа коюу системасы бүгүнкү күндө төмөндөгү талаптарга жооп бериши зарыл:
- объективдүүлүгү;
- ар түрдүү жана жекече мүнөздө болушу;
- ачык-айкындыгы;
- ар тараптуулугу;
- дифференцирленгендиги;
- түрдүү формада болушу;
- этиканын сакталышы.
Дүйнөлүк тажрыйбада 1- класста баа коюлбайт. Конкурс, мелдеш, оюндарды өткөрүүдө балдар өзүн өзү баалайт жана башкалардын арасынан өз ордун өзү түшүнөт. Башталгыч класста тестирлөө колдонулат. Мугалимдер өздөрү тест түзсө болот.
Окуучунун ден соолугу жана окуу жүктөмү. Башталгыч класста окутуу жана тарбиялоо баланын өнүгүшүнө жана ден соолугуна терс таасирин тийгизбеши зарыл. 6-7 жашка чыккан баланын нерв системасында олуттуу өзгөрүү болуп, кабыл алуу, көңул буруу, ой жүгүртүү сыяктуу акыл иш аракеттери өрчүй тургандыгын изилдөөлөр көрсөткөн. Окуу жүктөмү санитардык-гигиеналык талапка жооп берүүгө тийиш. Биринчи класста күнүнө 3-4 гана сабак болот. 2-3-класстарда күнүнө 4-5 сабак өтүлөт, Үйгө берилүүчү тапшырманын көлөмү 1 сааттан ашпайт. Ал эми 4-класста күнүнө 5-6 сабак өтүлөт, үйгө тапшырма 1,5 саат убакытты ээлейт (И.П.Подласый).
Кенже мектеп окуучусунун өнүгүшү татаал процесс. Балдар бул курагында абдан дилгир болушат. Интеллектуалдык, социалдык, адептик сапаттары күн санап ыкчам калыптанат да, көпчүлүк сапаттары өмүр бою калат. Ушу курагында окууга кызыктырууга мүмкүнчүлүк арбын. Ошондуктан ар бир күндү текке кетирбей, натыйжалуу тарбия ишине пайдалануу зарыл.
Кыргыз башталгыч мектептери негизинен мамлекеттик стандарт, программа, окуу китептер менен камсыз болгон. Эне тил, математика, Мекен таануу боюнча көп жылдык изилдөөлөрдүн негизинде түзүлгөн окуу китептер жылдан- жылга оңдолуп жана толукталып басылып чыгууда. 2008-2009-окуу жылына карата башталгыч мектепке төмөндөгү окуу китептер сунуш этилет:
Алиппе - автору С.К.Рысбаев
Кыгыз тили (2-кл) - автору С.К. Рысбаев;
Кыргыз тили (3-кл.) - автору С.К. Рысбаев, Ч. Исакова;
Кыргыз тили (4-кл.) - автору С. Шаелдаева;
Математика (1-4-кл.) (авторлору - И. Б. Бекбоев, Н.И. Ибраева);
Мекен таануу (1-4-кл.) - автору З.Ж.Мамбетова;
З.Абдураимова С.Байгазиевдин "Баланы мектепке даярдоо" программасы сунушталат.
2006-жылы "Родиноведение" (Мекен таануу) жана математика боюнча окуу программасы жарык көргөн.
Башталгыч класстын окуу китептери жылдан-жылга оңдолуп, толукталып, өркүн-дөтүлүүдө. Азыркы учурда Кыргыз билим берүү академиясынын Башталгыч билим берүү бөлүмүндө ар бир окуу предметине карата методикалык колдонмолор түзүлүп, даярдалып жатат.
Аталган окуу китептер кенже мектеп окуучуларынын өз алдынча окуп үйрөнүү, таанып билүү жана окурмандык ишмердүүлүгүн калыптандырууну көздөйт. Аны ишке ашыруу мугалимдин колунда. Балдарды китепке кызыктыруу, текст менен иштөөгө үйрөтүү, тапшырмалардын маңызын түшүнүп иштөөгө үйрөтүү, социалдаштыруу, чечкиндүүлүккө, өз алдынчалыкка тарбиялоо, турмушка даярдоо мугалимдин негизги максаты болууга тийиш.
Окуу китептерге карата сунуш пикириңиздер, сурооңуздар болсо Кыргыз билим берүү академиясынын Башталгыч билим берүү бөлүмүнө кайрылсаңыздар болот.
Биздин дарек: Бишкек шаары, Эркиндик проспектиси 25. Кыргыз билим берүү академиясы, Башталгыч билим берүү бөлүмү. Тел.: 62-23-72.
Заря Жусуповна Мамбетова




Кыргызская академия образования при Министерстве образования и науки Кыргызской Республики
объявляет конкурс
на следующие вакантные должности:
1. Центральный аппарат президиума:
o Ведущий специалист - 1.
2. Отдел кадров:
o Начальник отдела кадров - 1.
3. Центр инновационно-информационных технологий:
o Директор - 1 (кандидат или доктор наук);
o Зав.отделом информационных систем управления образованием - 1 (кандидат наук);
o Зав.отделом новых информационных технологий в образовании - 1 (кандидат наук);
o Зав.отделом технического сопровождения средств вычислительной техники -1 (высшее образование, со стажем работы не менее 5 лет);
o Зав.отделом информационно-коммуникационных технологий -1(высшее образование со стажем работы не менее 5 лет);
o Ведущий научный сотрудник - 3 (кандидат или доктор наук со специализацией в области информационных технологий);
o Ведущий специалист - 8 (высшее образование, со стажем работы в области компьютерной технологий не менее 5 лет).
4. Центр проблем профессионального образования:
o Директор - 1 (кандидат или доктор наук);
o Зав.лабораторией проблем начального и среднего профессионального образования - 1 (кандидат или доктор наук);
o Зав.лабораторией проблем высшего и послевузовского профессионального образования - 1 (кандидат или доктор наук);
o Ведущий научный сотрудник - 3 (кандидат или доктор наук);
o Старший научный сотрудник - 3 (кандидат наук или со стажем научно-педагогической работы не менее 5 лет);
o Научный сотрудник - 2 (высшее образование, со стажем научно-педагогической работы не менее 2 лет);
5. Центр повышения квалификации, подготовки и переподготовки педагогических кадров:
o Директор - 1 (кандидат или доктор наук);
o Зав.кафедрой кыргызского и иностранного языков -1 (кандидат или доктор наук);
o Зав.кафедрой дошкольного и начального образования -1(кандидат или доктор наук);
o Зав.кафедрой естественно-математических дисциплин и информационной технологий (кандидат или доктор наук) - 1;
o Зав.кафедрой педагогики, психологии и социально-гуманитарных дисциплин (кандидат или доктор наук) -1;
o Зав.кафедрой менеджмента в образовании (кандидат или доктор наук) -1.
6. Отдел организационной, научной, методической и издательской работы:
o Зав.отделом - 1 (высшее образование, со стажем работы в сфере научно-методической и издательской работы не менее 5 лет ) -1;
o Главные специалисты - 4 (высшее образование, со стажем работы сфере научно-методической и издательской работы не менее 5 лет или с ученым степенем) -1.
7. Центр проблем школьного и дошкольного образования:
o Зав.лабораторией теории истории и педагогики (кандидат или доктор наук по общей педагогике) - 1;
o Главный научный сотрудник (кандидат или доктор наук по дошкольному воспитанию) - 1;
o Главный научный сотрудник (кандидат или доктор наук по общей педагогике) - 1;
o Главный научный сотрудник (кандидат или доктор наук по предмету "Мекен таануу") - 1;
o Старший научный сотрудник по предмету "Адеп" (кандидат наук или со стажем научно-педагогической работы не менее 5 лет) - 1;
o Старший научный сотрудник физической культуры и ДВП -1.
o Зав.лабораторией государственного языка и лингводидактики (кандидат или доктор наук) -1;
o Главный научный сотрудник по методике кыргызской литературы (кандидат или доктор наук) - 1;
o Главный научный сотрудник по методике кыргызского языка в кыргызской школе (кандидат или доктор наук) -1;
o Старший научный сотрудник по методике кыргызского языка в русской школе (кандидат науки или со стажем научно-педагогической работы не менее 5 лет) - 1;
o Главный научный сотрудник по методике русского языка и литературы (кандидат или доктор наук) - 1;
o Старший научный сотрудник по методике русского языка - 1;
o Главный научный сотрудник по методике английского языка (кандидат или доктор наук) - 1.
o Зав. лабораторией общественно-гуманитарных дисциплин (кандидат или доктор наук по методике истории) - 1;
o Главный научный сотрудник по методике истории (кандидат или доктор наук) - 1;
o Главный научный сотрудник по экономическому образованию (кандидат или доктор наук) - 1;
o Главный научный сотрудник по общественноведению (кандидат или доктор наук) - 1;
o Главный научный сотрудник по методике художественного труда (кандидат или доктор наук) - 1;
o Главный научный сотрудник по мировой художественной литературе (кандидат или доктор наук) - 1;
o Старший научный сотрудник по методике музыкального образования (кандидат наук или со стажем работы по специальности не менее 5 лет) - 1.
o Зав.лабораторией естественно-математических дисциплин (кандидат или доктор наук) - 1;
o Главный научный сотрудник по методике информатики (кандидат или доктор наук) - 1;
o Главный научный сотрудник по методике физики (кандидат или доктор наук) - 1;
o Главный научный сотрудник по методике химии (кандидат или доктор наук) - 1
o Главный научный сотрудник по методике математики (кандидат или доктор наук) - 1;
o Главный научный сотрудник по методике биологии (кандидат или доктор наук) - 1;
o Главный научный сотрудник по методике черчении (кандидат или доктор наук) - 1;
o Старший научный сотрудник по методике географии (кандидат наук или со стажем научно-педагогической работы не менее 5 лет) - 1.
Срок конкурса 1 месяц со дня опубликования. Документы направить по адресу: г.Бишкек, бульвар Эркиндик, 25, Кыргызская академия образования, 2 этаж, кабинет № 5. тел: (0312) 62 23 65; 62 23 57.
Требуемые документы:
o Заявление на имя председателя конкурсной комиссии;
o Личный листок по учету кадров;
o Фотография 4х6 (2 шт); 3х4 (2 шт);
o Копия трудовой книжки;
o Список опубликованных трудов;
o Документы, подтверждающие профессиональное образование, наличие ученых степени и звания, квалификацию и стажа работы. Копии документов должны быть заверены в установленном порядке.

Дополнительная информация на сайте Кыргызской академии образования: www.KAO.in.kg